Korte verslagen van eerdere exposities en activiteiten
Expositie Oorlog en Bevrijding voormalige Gemeente Slochteren.
In april en mei 2024 is er een bijzondere expositie op een bijzondere locatie. Een expositie met aandacht voor de voormalige Gemeente Slochteren, zo’n twintig dorpen en gehuchten. Deze regio maakt na de gemeentelijke herindeling nu deel uit van de Gemeente Midden-Groningen. De bezoekers konden zien hoe het er aan toeging tijdens de oorlog en de bevrijding in deze regio en de dorpen in deze omgeving.
Dit jaar 2024 is het tachtig jaar geleden dat de invasie in Normandië begon en de Slag om Zeeland en de luchtlandingen bij Nijmegen en Arnhem plaatsvonden. De bezetter in het noorden van ons land wordt nerveus. Ze proberen de geallieerden in hun opmars tegen te houden door het onder water zetten van een groot deel van de provincie Groningen. De sluizen worden geopend, de inundatie is een feit. Dit heeft enorme gevolgen voor de bewoners, de gebouwen en de landbouw.
Verder presentaties over de klokkenvordering, de radio in oorlogstijd, verzet en illegaliteit, de voedselvoorziening, de april/mei staking en de drie slachtoffers van Woudbloem. We laten zien hoe de dorpen in onze omgeving worden bevrijd, de bewoners feesten en na de oorlog zo goed mogelijk de draad weer oppakken. Er worden een aantal heel bijzondere filmdocumentaires getoond die speciaal voor deze expositie zijn gemaakt. Ooggetuigen (die inmiddels op respectabele leeftijd zijn) vertellen hun verhaal. Deze expositie in het monumentale industriële gebouw van de voormalige aardappelmeelfabriek ‘De Woudbloem’ werd door de bezoekers erg gewaardeerd. De expositie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Het Cultuurfonds, Vfonds en Zabawas.
Expositie Oorlog en Bevrijding Noord-Groningen 1940-1945.
In april en mei 2023 was er een fraaie expositie van het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland speciaal over het noordelijke gedeelte van de provincie Groningen, ongeveer ten noorden van de lijn Usquert-Loppersum-Delfzijl. Op het kaartje is dat blauw gearceerd. Wij waren te gast in de monumentale Donatuskerk in Leermens. In de presentatie werd getoond hoe na hevige beschietingen en gevechten de geallieerden onze provincie hebben bevrijd. In deze expositie was van elk dorp in deze regio iets te zien. Juist dat viel bij de bezoekers erg in de smaak, want het was voor hen heel herkenbaar iets uit hun eigen woonplaats.
Foto impressie van de expositie in de Dotatuskerk in Leermens.
Bevrijdingsfestival Winschoten
Op dinsdag 25 april 2023 heeft het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland deelgenomen aan het Bevrijdingsfestival in Winschoten. In het Cultuurhuis De Klinker was door het museum een kleine expositie ingericht over de bevrijdingsperiode van de huidige Gemeente Oldambt. Verder was in de theaterzaal een speciale vertoning van het docudrama ‘Dat Vergeet je Nooit!’ een door regisseur Sander Blom samen met collega-filmmaker Niels Brouwers gemaakte film over de oorlogsjaren op het Groninger platteland, in en rondom Baflo. De trailer van deze film is te zien op https://www.oldambtnu.nl/2023/04/24/docudrama-dat-vergeet-je-nooit-dinsdag-25-april-in-de-klinker/
Expositie ‘Oorlog en Bevrijding Oost-Groningen 1940-1945’
Een bijzondere expositie van het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland over de oorlog en bevrijding 1940-1945 was in oktober 2021 te zien in ‘Ons Gebouw’ aan de Goldhoorn 6 in Oostwold-Oldambt. De fraaie expositie was ingericht met foto’s, verhalen en toelichting, films en voorwerpen over de gebeurtenissen in Oost-Groningen in de jaren 1940-1945, met aandacht voor de gebeurtenissen tijdens de oorlog en de bevrijding van Oostwold, Midwolda, de omliggende dorpen, de polders, de Gemeente Oldambt en Oost-Groningen. Over het verzet en verzetswerk, over verzetsmensen en oorlogsslachtoffers. Over de rol van het vliegtuig in de Tweede Wereldoorlog en de in onze omgeving neergestorte vliegtuigen. Over de bevrijding van onze regio. We mochten veel bezoekers verwelkomen, waaronder groepen en scholen. De bezoekers hadden veel waardering voor deze expositie.
Foto`s: (links) Hoofdstraat Oostwold 1945, foto: Hendrik Akkerman. — (midden) Ons Gebouw, Goldhoorn 6, Oostwold, foto Peter Akkerman. — (rechts) Fragment expositie Radio in Oorlogstijd, foto: Bevrijdingsmuseum Noord Nederland.
Expositie ‘Oorlog, verzet, bevrijding, 1940-1945’
Van juli tot en met december 2020 was het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland te gast in het Vestingmuseum Oudeschans met een expositie over de jaren 1940-1945 in Oost-Groningen en dan met name van de huidige Gemeente Westerwolde. Met veel foto’s, films en verhalen werd het beeld geschetst van deze moeilijk periode. Ondanks een gedwongen tijdelijke sluiting in verband met de beperkende coronamaatregelen wisten veel bezoekers deze expositie te vinden en kwamen er waarderende reacties.
Ook de geschiedenis van Oudeschans en de omliggende schansen wordt belicht, met de honderden gebruiksvoorwerpen die tijdens archeologische opgravingen in de vesting zijn gevonden. Het museum geeft een goed beeld hoe men in de 17e en 18e eeuw in een vesting leefde en werkte.
Expositie ‘Inval, verzet en bevrijding Nieuweschans 1940-1945’
Het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland verzorgde van oktober tot en met december 2019 een gast-expositie in het Vestingmuseum Nieuweschans. Daar was een presentatie te zien over de Duitse inval in met 1940 in Nieuweschans, over het verzet en verzetsmensen, over de bevrijding van Nieuweschans. Deze expositie was in het markante gebouw van het Vestingmuseum. De bezoekers konden daarom ook de vesting en het exercitieplein bekijken en de interessante vaste collectie van het Vestingmuseum.
Expositie ‘Oorlog en bevrijding Oost-Groningen’
In het markante monumentale gebouw De Bartholomeuskerk in Beerta werd door het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland in september/oktober 2019 een expositie ingericht over de oorlog en bevrijding van Oost-Groningen. We mochten veel bezoekers verwelkomen tijdens deze unieke expositie. De bezoekers vonden de presentaties over onderwerpen uit de directe omgeving heel herkenbaar. Heel bijzonder was de première van de in opdracht van het museum gemaakte filmdocumentaire ‘Jan Kolder, de stille held van De Bult’. In deze film wordt het verhaal verteld van een boer uit Oost-Groningen die met gevaar voor eigen leven en dat van zijn familie mensen in nood helpt, vluchtelingen, Joden en onderduikers, want zoals hij zegt ‘aander lu binnen ook lu’ (andere mensen zijn ook mensen). Deze film is een eerbetoon aan alle verzetsmensen.
Geslaagd ‘Open Huis’ met de actie Gooi niets weg!
Het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland mocht vrijdag 3 mei 2019 tijdens het Open Huis veel bezoekers verwelkomen om de werkruimte te bekijken. Er werden veel voorwerpen en materialen meegebracht die voor ons van belang zijn, interessant materiaal uit de periode van de oorlog en de bevrijding. Het is belangrijk dat historisch materiaal uit de Tweede Wereldoorlog bewaard blijft. Er waren schenkingen van materialen, persoonsbewijzen, oorlogskranten, tijdschriften, verhalen, distributiekaarten, herinneringsbekers enzovoort. Ook werden er documenten ingescand om te bewaren. Dit alles kan worden gebruikt bij het maken van de exposities.
Een bijzondere schenking was een carbidlamp, compleet in goede staat, die in de jaren 1940-1945 in Hoogezand is gebruikt. Uniek is een handgeschreven dagboek bijgehouden vanaf november 1944 tot januari 1946 door een inwoner uit Sappemeer. Dit dagboek geeft een unieke inkijk in het dagelijks leven tijdens en direct na de oorlog. Wel heel bijzondere aanwinsten.
Met al deze schenkingen zijn we heel erg blij. Hartelijk dank aan alle gevers, fijn dat u aan ons heeft gedacht.
Oorlog en Bevrijding Provincie Groningen
Tijdens de Open Monumentendagen 2018 was er een bijzondere dubbel-expositie in het Oorlogsmuseum Middelstum in samenwerking met het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland.
Het Oorlogsmuseum Middelstum toonde de fraaie en wel heel bijzondere collectie voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog, uit de omgeving, uit de provincie Groningen en van elders.
Het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland was te gast met een expositie over de gebeurtenissen voor en tijdens de bevrijding van het noorden van ons land in 1945. Er waren presentaties over ‘Voedselvoorziening, Naar de Boeren’, over de ‘Vordering van de klokken’ in 1943 en over de ‘Radio in Oorlogstijd’. De presentaties waren opgezet met verhalen, foto’s en voorwerpen. Ook werden er een aantal bijzondere films getoond. Onze vrijwilligers mochten veel bezoekers begroeten en we hadden veel plezierige gesprekken. Ook hebben we een aantal voorwerpen als schenking ontvangen, daar zijn we heel blij mee want zonder uw hulp kunnen we niet.
Graag willen wij het Oorlogsmuseum Middelstum bedanken voor het beschikbaar stellen van de ruimte en voor hun hulp. De huisgemaakte heerlijke groentesoep hebben we bijzonder gewaardeerd, ook daarvoor onze dank!
Yad Vashem onderscheiding uitgereikt in Oostwold-Old.
Op dinsdag 21 november 2017 werd in de kerk te Oostwold-Old postuum de onderscheiding Yad Vashem uitgereikt aan dominee Wouter Albert Krijger (1917-1981) en zijn echtgenote Alida Krijger-Bakhuizen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verstopten zij Joodse onderduikers in de gereformeerde pastorie te Oostwold-Old. Daar was de dominee actief in het verzet. Hij nam hij deel aan de activiteiten van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO), was plaatselijk commandant van de Ordedienst (een van de drie belangrijkste verzetsgroepen) en was daardoor betrokken bij de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (BS), die in 1944 werd opgezet als bundeling van de Ordedienst (OD), de Landelijke Knokploegen (LKP) en de Raad van Verzet (RVV). Ook hielp hij bij de verspreiding van het illegale blad ‘Trouw’.
In februari 1945 werd de predikant door de Sicherheits Dienst (SD) gearresteerd en overgebracht naar het beruchte Scholtenhuis aan de Grote Markt in Groningen, waar hij veertien dagen gevangen zat en tijdens verhoren met knuppels ernstig mishandeld werd. Na twee weken werd hij op transport gesteld naar het concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg. Hoewel hij daar dwangarbeid had moeten verrichten, werd hij daarvoor door SS-artsen afgekeurd vanwege de verwondingen tijdens de verhoren in Groningen opgelopen. In 1945 werd dominee Krijger bevrijd, wat te danken was aan ‘Operation Bernadotte’, een reddingsactie die op initiatief van de Zweedse Graaf Bernadotte werd opgezet en vanaf 15 maart 1945 door het Zweedse Rode Kruis werd uitgevoerd. Korte tijd later kwam dominee Krijger weer thuis in Oostwold, waar hij ook zijn echtgenote terugzag en waar bij tot oktober 1947 als predikant bleef.
Rechtvaardige onder de Volkeren is een uit de Talmoed afkomstige eretitel die door Israël wordt gegeven aan gojim (niet-Joden) die Joden ten tijde van de Holocaust hebben helpen onderduiken, ontkomen en overleven. De toekenning gebeurt door de leiding van Yad Vashem, de plaats waar het Joodse volk de slachtoffers van de door Adolf Hitler georganiseerde massamoord op de Joden herdenkt. Men noemt de titel ook wel Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan Joden of kortweg Yad Vashem. De decorandus ontvangt een medaille en een oorkonde met de vermelding van zijn of haar naam. Verder wordt deze naam in Jeruzalem in een muur gebeiteld, in een park gewijd aan de “Rechtvaardige onder de Volkeren”. (foto hiernaast en toelichting deels uit Wikipedia)
Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2022. De lijst met namen is vermeld op http://www.yadvashem.org/yv/pdf-drupal/netherlands.pdf
Expositie ’70 jaar Oostwold bevrijd’ te Oostwold-Old
Uit zijn particuliere verzameling, aangevuld met materialen van dorpsgenoten, werd door verzamelaar Peter Akkerman een expositie samengesteld over de regionale oorlogsgeschiedenis en de bevrijding van Oostwold. Aan deze expositie werd meegewerkt door het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland. Door middel van vele foto’s, verhalen, documenten en voorwerpen werd op de expositie in april en mei 2015 een beeld gegeven hoe Oost-Groningen door de Geallieerden werd bevrijd. Getoond werd welke situaties de Geallieerden hebben moeten doorstaan. Hoe zij vanaf de stranden in Normandië, waar nu nog steeds het achtergebleven materieel getuigt van de gebeurtenissen en waarvan op deze expositie foto’s en films te zien zijn, tussen juni 1944 en mei 1945 naar het noordoosten van ons land optrokken en Nederland hebben bevrijd. De strijd in de regio, in de dorpen, de deportaties uit de kampen, verzet en verraad, dit alles maakt deel uit van de geschiedenis van de bevrijding van Groningen.
Expositie ‘Getuigen langs het spoor’, Zuidbroek
In het schitterende in originele staat herbouwde station van Zuidbroek was in het eerste kwartaal 2015 de expositie ‘Getuigen langs het spoor”, een samenwerking tussen het Herinneringscentrum Westerbork en het Noord-Nederlands Trein & Tram Museum.
Voor de reizende tentoonstelling Getuigen langs het spoor zijn de herinneringen van getuigen vastgelegd op film. Zestien Nederlandse en Duitse omstanders van het spoortraject, dat vanaf Westerbork via Zuidbroek naar Leer (DE) liep en daarna verder naar het Oosten, werden geïnterviewd. Historische foto’s laten de stations zien op dat traject en geven een blik op de toenmalige Joodse gemeenschap in die regio. In de tentoonstelling vertellen de zestien omstanders hun verhaal. Zij zijn geportretteerd door fotograaf Sake Elzinga.
Expositie “De Bevrijding” in De Oude Remise, Bad Nieuweschans
In mei en juni 2014 was er een expositie in het monumentale gebouw De Oude Remise te Bad Nieuweschans, waarin presentaties waren gemaakt over 70 jaar D-Day en de invasie Normandië; Bevrijding Nieuweschans 1945; Koningin Wilhelmina en Radio Oranje in de Tweede Wereldoorlog.
In de laatste week van de oorlog werd nog hevig gevochten in Nieuweschans, waarbij talrijke gewonden en slachtoffers vielen. Veel gebouwen en installaties liepen grote schade op, de spoorbrug over de Westerwoldsche Aa en de Booneschansbrug werden opgeblazen. Na hevige gevechten werd Nieuweschans in april 1945 bevrijd. De presentatie was samengesteld met foto’s, films en beschrijvingen van de gevechtshandelingen, zowel in Nieuweschans, Oost-Groningen als in de stad Groningen.
Het Verzetstrijdersplein gaf een presentatie van straatnamen genoemd naar verzetslachtoffers uit de voormalige Gemeente Reiderland, de plaatsen Bad Nieuweschans, Beerta, Drieborg en Finsterwolde. Met deze presentatie worden alle verzetshelden geëerd, ook allen van wie we geen naam weten maar die hun leven lieten voor onze vrijheid.
Verder was er de bijzondere presentatie 70 jaar D-day en de invasie in Normandië met unieke foto’s en filmbeelden. Het is in juni dit jaar zeventig jaar geleden dat de invasie in Normandië plaatsvond, wat een van de grootste militaire operaties uit de geschiedenis kan worden genoemd.
In de presentatie Radio Oranje was de eerste uitzending van Radio Oranje van 28 juli 1940 te beluisteren. Daarin onder meer de toespraak door Koningin Wilhelmina. De complete uitzending is op grammofoonplaten in het archief van de BBC bewaard gebleven en werd nauwkeurig en zorgvuldig gerestaureerd en gedigitaliseerd. Deze uitzendingen vanuit Engeland waren mogelijk door de medewerking van de BBC.
Graag willen we Grand Café De Oude Remise heel hartelijk bedanken voor het gratis beschikbaar stellen van de expositieruimte en voor hun waardevolle hulp. Aan Groothandel Marko te Groningen onze hartelijke dank voor de sponsoring van koffie en thee voor onze bezoekers en frisdranken voor onze vrijwilligers.
Vrijdag 30 mei 2014. Officiële opening door Britse Oorlogsveteraan.
De presentatie “70 jaar D-Day en invasie Normandië” te Bad Nieuweschans werd op vrijdag 30 mei 2014 officieel geopend door de heer Charles Reeves, een Britse oorlogsveteraan. Mr Reeves was met zijn Hampshire Regiment betrokken bij de invasie in 1944 in Normandië en heeft de strijd meegemaakt van Normandië tot Arnhem bij de Operatie Market Garden. Wij zijn dan ook bijzonder vereerd dat Mr Reeves zijn medewerking heeft willen verlenen aan deze officiële opening. Na het lezen van een zeer toepasselijk en indrukwekkend Engels gedicht heeft Mr Reeves de Nederlandse vlag geplaatst, waarna hij de expositie geopend verklaarde. De bezoekers konden vervolgens de expositie bekijken en met Mr Reeves praten. Onze bijzonder hartelijke dank aan Mr Reeves dat hij naar Bad Nieuweschans is gekomen om de opening te verrichten. Ook aan Grand Café De Oude Remise onze hartelijke dank, zij hebben deze dag voor al onze medewerkers gratis een prima lunch verzorgd!
Expositie “De Bevrijding van Hoogezand” tijdens de Open Monumentendagen
Tijdens de Open Monumentendagen op 8 en 9 september 2012 was het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland met een kleine expositie te gast in de zaal van Dansschool Van der Vlag. De dansschool is gevestigd in een markant Gemeentelijk monument en was daarmee een bijzondere locatie voor de expositie “De bevrijding van Hoogezand”.
Er was door de vrijwilligers van het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland een presentatie gemaakt over de bevrijding van Hoogezand en Sappemeer in april 1945, waarin te zien is hoe de Canadese tanks en militairen deze plaatsen bevrijden van de Duitse bezetter. In het Verzetstrijdersplein was een presentatie van straatnamen genoemd naar verzetslachtoffers uit de voormalige gemeenten Hoogezand en Sappemeer, de plaatsen Hoogezand, Sappemeer, Martenshoek, Foxhol en Kiel Windeweer. Met deze presentatie worden alle verzetshelden geëerd, ook allen van wie we geen naam weten maar die hun leven lieten voor onze vrijheid. We kunnen terugkijken op een geslaagd weekend. Sommige bezoekers hadden persoonlijke verhalen en herinneringen over de gebeurtenissen van april 1945. De bezoekers hadden veel waardering voor deze presentatie en onze vrijwilligers mochten menig complimentje in ontvangst nemen.
Graag willen wij Dansschool Van der Vlag hartelijk bedanken voor het gratis beschikbaar stellen van de zaal. Ook dank aan de familie Van der Vlag voor hun hulp bij het opbouwen van de expositie en de goede catering: we kregen koffie, thee en fris zoveel we wilden en ook nog heerlijke huisgemaakte erwtensoep. Echt super gedaan, dank jullie wel Roel in Ina van der Vlag!
Foto’s: Collectie Bevrijdingsmuseum Noord Nederland